Nhà giáo nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều - cha của Giáng Son là tác giả âm nhạc vở chèo "Súy Vân" nổi tiếng, nhiều đóng góp lớn cho nghệ thuật sân khấu.
Tọa đàm Nhà giáo nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều với sự phát triển của sân khấu, âm nhạc chèo diễn ra tại Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam (Nhà hát Chèo Việt Nam cũ) ngày 9/8.
Nhà giáo nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều.
Nhạc sĩ Hoàng Kiều (1925-2017) tên thật là Tạ Khắc Kế, sinh ra ở Hà Nội. Ông là một nhà quản lý, sáng tác âm nhạc, sáng tác kịch bản và nhà nghiên cứu khoa học xuất sắc. Ông có nhiều đóng góp to lớn cho nghệ thuật sân khấu truyền thống Việt Nam nửa cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, đặc biệt là ở nghệ thuật chèo.
Trong đó, cống hiến nổi bật nhất của Hoàng Kiều là cho âm nhạc chèo hiện đại. Ông đi đầu trong việc sưu tầm, ghi chép làn điệu chèo cổ; sáng tác nhạc không lời cho các vở chèo cổ chỉnh lý, cải biên; sáng tạo làn điệu mới dựa trên cấu trúc truyền thống; đồng thời cải tiến dàn nhạc chèo theo hướng giao hưởng nhưng vẫn giữ “hồn” dân tộc.
Trước thời ông, dàn nhạc chèo thường nhỏ, đơn giản và chỉ mang tính “phụ diễn”. Hoàng Kiều đã mở rộng biên chế lên 16 nhạc công trở lên, tạo chất lượng âm thanh dày dặn, đa tầng, đối thoại trực tiếp với diễn xuất.
Tại tọa đàm, nhiều nghệ sĩ và nhà nghiên cứu nhấn mạnh tác phẩm Súy Vân là một trong những dấu mốc rực rỡ nhất sự nghiệp Hoàng Kiều. Âm nhạc trong vở này được đánh giá là đã nâng tầm nghệ thuật chèo thế kỷ XX, tạo bước đột phá về phong cách.
NSND Thanh Ngoan- học trò của ông kể, lần đầu tiếp cận vở Súy Vân, chị lầm tưởng đây là vở chèo cổ. Theo chị, sự vận dụng âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Kiều ở đây đạt đến mức nhuần nhuyễn, hài hòa đến từng chi tiết khiến cho người xem, người diễn có thể cảm nhận như đang sống trong không gian chèo truyền thống đích thực.
"Âm nhạc của ông trong vở này không đơn thuần là phần phụ trợ, mà đã trở thành một phần linh hồn của vở diễn, góp phần tạo nên thành công rực rỡ của vở Súy Vân. Sau này, khi có điều kiện nghiên cứu sâu hơn, tôi mới nhận ra Súy Vân chính là kết tinh của một ê-kíp nghệ thuật, một cuộc cách mạng thực sự trong nghệ thuật chèo", NSND Thanh Ngoan chia sẻ.
NSND Thúy Ngần, người từng vào vai Súy Vân chia sẻ, chỉ cần âm nhạc vang lên là bà “nổi hết gai ốc” vì từng nốt nhạc gắn liền với cảm xúc và động tác nhân vật.
Các nhà nghiên cứu như TS. Trần Đình Ngôn, TS. Phạm Trí Thành, TS. Nguyễn Thị Thanh Phương và nhạc sĩ Nguyễn Quang Long đều khẳng định Hoàng Kiều đã góp phần định hình ngôn ngữ âm nhạc chèo chuyên nghiệp, từ cấu trúc vở diễn, sáng tạo làn điệu, vai trò nhạc cụ đến đào tạo thế hệ kế cận.
Không chỉ là nhạc sĩ, Hoàng Kiều còn là người thầy tận tụy. NSND Trần Quốc Chiêm – Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam - nhớ lại: “Thầy dạy tôi chèo không chỉ là hát, mà là kể chuyện, là ý tứ sâu xa, là đạo lý cuộc sống: lòng trung, nghĩa, hiếu, tiết, liệt và tình người”.
Nhạc sĩ Giáng Son cho biết, cha mình - nhạc sĩ Hoàng Kiều - là người thâm trầm, ít nói, ít quan tâm đến chuyện bên ngoài của đời sống mà dành trọn đam mê với nghệ thuật truyền thống, đặc biệt là chèo.
Dù lớn lên trong một gia đình gắn bó sâu đậm với nghệ thuật dân tộc, Giáng Son lại chọn con đường riêng: theo đuổi piano cổ điển. Chính sự khác biệt này khiến chị hiếm khi trao đổi với cha về chuyên môn, thậm chí đôi lúc còn “phản ứng” vì cảm thấy mình lạc lõng giữa không gian chèo, tuồng vốn là niềm say mê của cả nhà.
Mãi sau, Hoàng Kiều mới chia sẻ rằng ông muốn con gái học piano cổ điển để nắm vững những kỹ thuật sáng tác đỉnh cao, rồi từ đó kết hợp với âm nhạc dân tộc, tạo nên giá trị mới. "Giờ đây, khi đã đủ trải nghiệm trong âm nhạc và cuộc sống, tôi mới hiểu được tầm nhìn xa, trông rộng của bố và thấy mình thật may mắn khi được đi đúng con đường ông định hướng”, Giáng Son bày tỏ.
Theo Lê Chi/VTC News
