Biểu tượng quả bí ngô Halloween bắt đầu từ câu chuyện dân gian gắn liền với nỗi sợ, sự chuộc lỗi, triết lý nhân sinh sâu sắc về ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Biểu tượng quả bí ngô Halloween bắt đầu từ câu chuyện dân gian gắn liền với nỗi sợ, sự chuộc lỗi, triết lý nhân sinh sâu sắc về ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Nhắc đến lễ hội Halloween, hình ảnh đầu tiên hiện lên trong tâm trí nhiều người chính là những quả bí ngô phát sáng với khuôn mặt ma quái, đặt trước cửa nhà hay dọc lối đi trong màn đêm cuối tháng 10. Quả bí ngô đó, gọi là Jack-o’-lantern, đã trở thành biểu tượng không thể thiếu của Halloween trên khắp thế giới.

Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau hình ảnh rực sáng ấy là cả một câu chuyện dài, bắt đầu từ truyền thuyết dân gian châu Âu, gắn liền với nỗi sợ, sự chuộc lỗi, và triết lý nhân sinh sâu sắc về ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Từ củ cải đến quả bí ngô – hành trình của biểu tượng Halloween

Trước khi bí ngô xuất hiện, người châu Âu – đặc biệt là dân Ireland và Scotland – từng khoét củ cải hoặc khoai tây để làm đèn trong đêm Halloween. Thời đó, họ tin rằng linh hồn người chết và các linh hồn lang thang sẽ trở lại nhân gian vào đêm 31/10, khi ranh giới giữa hai thế giới trở nên mờ nhạt. Để xua đuổi linh hồn xấu, họ tạo ra những chiếc đèn có khuôn mặt dữ tợn, đặt trước cửa nhà nhằm đánh lừa ma quỷ, khiến chúng tưởng rằng ngôi nhà đã có linh hồn khác chiếm giữ

Khi những người nhập cư Ireland sang Mỹ vào thế kỷ XIX, họ phát hiện ra rằng bí ngô – một loại quả phổ biến và rẻ tiền ở Tân Thế giới – dễ khoét hơn củ cải nhiều. Từ đó, quả bí ngô dần thay thế củ cải, trở thành vật liệu chính để làm đèn Halloween. Màu cam rực rỡ của bí ngô cũng gợi cảm giác ấm áp, tương phản với sắc tối u ám của đêm thu, làm cho biểu tượng này càng trở nên sinh động và gần gũi hơn.

Truyền thuyết về Jack – người đàn ông bị kẹt giữa hai thế giới

Câu chuyện về Jack Keo Kiệt (Stingy Jack) là nguồn gốc sâu xa của chiếc đèn bí ngô Halloween. Theo truyền thuyết dân gian Ireland, Jack là một người nông dân ranh mãnh và nghiện rượu. Một đêm nọ, anh ta mời quỷ dữ (Satan) uống cùng, nhưng khi đến lúc phải trả tiền, Jack đã lừa quỷ bằng cách bắt nó hóa thành đồng xu để trả cho quán rượu. Sau đó, Jack nhanh tay nhét đồng xu ấy vào túi cùng một cây thánh giá bạc, khiến quỷ không thể trở lại hình dạng ban đầu.

Sau nhiều năm, khi Jack qua đời, thiên đàng từ chối linh hồn anh vì tội lỗi trần gian, còn địa ngục cũng không nhận vì quỷ dữ vẫn hận anh ta. Bị đày đi lang thang trong bóng tối vĩnh hằng, Jack chỉ có một than hồng từ địa ngục, đựng trong củ cải rỗng, để soi đường. Người ta gọi anh là Jack of the Lantern, sau này rút gọn thành Jack-o’-lantern.

Truyền thuyết ấy trở thành lời nhắc về số phận của kẻ gian dối và lòng tham không đáy, nhưng đồng thời cũng gợi lên cảm giác thương cảm: linh hồn Jack mãi cô độc, bị mắc kẹt giữa hai thế giới, chỉ còn ngọn đèn leo lét dẫn đường.

Ý nghĩa sâu xa của quả bí ngô Halloween

Bên dưới lớp vỏ của một biểu tượng dân gian, quả bí ngô Halloween chứa đựng những tầng ý nghĩa nhân văn và triết lý sâu sắc.

Ánh sáng của hi vọng trong bóng tối: Jack-o’-lantern tượng trưng cho ánh sáng của linh hồn lạc lối, nhưng đồng thời cũng là biểu tượng của niềm hi vọng và sự hướng thiện. Ngọn nến trong ruột quả bí ngô như một lời nhắc rằng dù bị bóng tối bao vây, ánh sáng vẫn có thể tỏa ra từ bên trong – giống như con người, dù phạm sai lầm, vẫn luôn có cơ hội tìm lại bản ngã thiện lương.

Sự kết nối giữa người sống và người đã khuất: Trong truyền thống Celtic, đêm Halloween (Samhain) là thời điểm thế giới của người sống và người chết giao hòa. Những chiếc đèn được đặt ngoài cửa không chỉ để xua đuổi ma quỷ, mà còn dẫn đường cho linh hồn tổ tiên trở về thăm con cháu. Do đó, quả bí ngô không chỉ là vật trang trí, mà còn là biểu tượng của lòng hiếu thảo và tưởng niệm.

Vòng tuần hoàn của thiên nhiên và sự sống: Bí ngô là loại quả đặc trưng của mùa thu – mùa thu hoạch, báo hiệu kết thúc chu kỳ canh tác và chuẩn bị cho mùa đông. Trong ý nghĩa sâu xa, nó tượng trưng cho vòng tuần hoàn bất tận của sự sống, rằng cái chết không phải là chấm hết, mà là khởi đầu của một chu kỳ mới.

Tinh thần sáng tạo và bản sắc văn hóa: Ở khía cạnh hiện đại, việc khắc bí ngô trở thành hoạt động sáng tạo và gắn kết cộng đồng. Trẻ em và người lớn cùng nhau khoét, vẽ, và thắp sáng bí ngô, tạo nên những khuôn mặt vừa đáng sợ vừa ngộ nghĩnh. Đó là sự dung hòa giữa nỗi sợ và niềm vui, giữa quá khứ huyền thoại và hiện tại tươi sáng.

Từ biểu tượng tâm linh đến văn hóa đại chúng

Ngày nay, quả bí ngô Halloween không chỉ hiện diện trong gia đình mà còn tràn ngập trên phim ảnh, thời trang, quảng cáo và nghệ thuật. Từ những bộ phim kinh dị kinh điển như Halloween (1978) đến các sản phẩm trang trí, bí ngô đã vượt khỏi phạm vi tôn giáo, trở thành biểu tượng của mùa thu và sự sáng tạo đại chúng.

Tuy nhiên, dù bị thương mại hóa mạnh mẽ, giá trị tinh thần của quả bí ngô vẫn còn đó. Nó kết nối con người với nguồn cội, với niềm tin rằng trong thế giới u tối vẫn tồn tại ánh sáng dẫn lối. Cũng như Halloween, quả bí ngô nhắc nhở rằng sự sống luôn song hành cùng cái chết, ánh sáng đi cùng bóng tối – một triết lý giản dị nhưng bất tử.

Tại Việt Nam, Halloween được giới trẻ đón nhận nồng nhiệt trong khoảng hơn một thập kỷ trở lại đây. Dù là lễ hội ngoại lai, hình ảnh quả bí ngô vẫn mang đến một sức hấp dẫn đặc biệt: màu sắc rực rỡ, hình dáng gần gũi và ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Ở góc độ văn hóa, quả bí ngô không xa lạ với người Việt – nó từng xuất hiện trong truyện cổ tích “Cô bé Lọ Lem”, trong mâm cỗ trung thu, hay trong các món ăn dân dã. Vì thế, khi bước vào đời sống hiện đại qua Halloween, bí ngô trở thành biểu tượng giao thoa giữa Đông và Tây: vừa mang tinh thần huyền bí của phương Tây, vừa chứa đựng sự ấm áp và sinh sôi quen thuộc của phương Đông.

Trải qua hàng thế kỷ, quả bí ngô Halloween đã đi một hành trình dài: Từ củ cải trong truyền thuyết châu Âu, trở thành đèn soi cho linh hồn Jack cô độc, rồi hóa thân thành biểu tượng toàn cầu của sự sống, ánh sáng và niềm hi vọng.

Đằng sau vẻ ngoài ma mị là một thông điệp sâu xa: Dù con người có lạc lối trong bóng tối đến đâu, vẫn luôn có ngọn đèn nội tâm soi sáng con đường trở về. Đó mới chính là ý nghĩa vĩnh cửu của quả bí ngô Halloween – biểu tượng nhỏ bé nhưng chứa đựng triết lý lớn lao về lòng nhân, sự chuộc lỗi và ánh sáng bất diệt trong tâm hồn con người.