Một nhân vật trong Tam Quốc được nhiều độc giả Việt yêu thích và bầu làm “anh hùng quốc dân” nhờ khí phách, nghĩa tình và trí dũng vẹn toàn.
Trong Tam Quốc diễn nghĩa, Quan Vũ là biểu tượng trung nghĩa, còn Triệu Vân chỉ là tướng phụ. Thế nhưng, ở Việt Nam, nhiều người lại dành tình cảm đặc biệt cho Triệu Vân – người kiệm lời, ít công trạng lớn, nhưng khiến độc giả khắp thế hệ phải khâm phục.
Vì sao một vị tướng “lặng lẽ” như Triệu Vân lại được lòng người Việt hơn Quan Vũ, vốn được xem là thánh võ của Trung Hoa?
Triệu Vân - Người hùng thầm lặng, không khoe chiến công
Triệu Vân (Triệu Tử Long) xuất hiện muộn trong Tam Quốc diễn nghĩa, nhưng mỗi lần ông ra trận, tác giả La Quán Trung đều mô tả bằng thứ ngôn từ dày đặc khí phách. Từ trận Trường Bản một mình cứu ấu chúa A Đẩu giữa vòng vây quân Tào, đến cảnh “thân trắng áo giáp bạc”, Triệu Vân được xây dựng như một hình tượng hoàn mỹ – trung thành, quả cảm, và giữ trọn phẩm cách quân tử.
Nhưng điều khiến người Việt yêu mến Triệu Vân không chỉ là sức mạnh, mà là cách ông hành xử. Trong khi Quan Vũ nhiều lần tự phụ, Triệu Vân luôn khiêm nhường, không khoe chiến công, không so đo công trạng. Câu nói nổi tiếng “Công của ta, đều là công của chúa” thể hiện tinh thần trung nghĩa thuần khiết – điều người Việt luôn trân trọng.
Nếu Quan Vũ đại diện cho trung nghĩa của kẻ sĩ Trung Hoa, thì Triệu Vân lại gần với hình mẫu trung hiếu của người Việt – tận trung với vua, tận tâm với dân, mà không phô trương.
Quan Vũ – thần thánh hóa nhiều, khó gần với người Việt
Quan Vũ được Trung Hoa tôn làm “Võ Thánh”, thờ phụng khắp nơi. Nhưng chính sự thần thánh hóa ấy lại khiến ông trở nên xa cách với độc giả Việt. Hình tượng Quan Vũ trong Tam Quốc nhiều khi quá cứng nhắc, đề cao danh dự đến mức cực đoan. Ông từng bỏ cơ hội cứu Lưu Bị vì “giữ lời hứa với Tào Tháo”, khiến nhiều người Việt cho rằng ông đặt “nghĩa nhỏ” trên “đại nghĩa”.
Văn hóa Việt Nam đề cao lòng trung, nhưng cũng rất thực tế. Người Việt thích những anh hùng “vì nghĩa lớn”, biết dung hòa tình, lý, và lòng người. Bởi thế, họ dễ cảm Triệu Vân – người cứu chúa, cứu dân, nhưng không cần ai phong thánh hơn là Quan Vũ, người chiến đấu vì danh dự mà đôi khi quên mất mục tiêu lớn của tập thể.
Nhiều độc giả bình luận rằng “Triệu Vân là người Việt hơn cả trong số các tướng Thục Hán” vì ông không mưu cầu công danh, chỉ làm tròn bổn phận.
Khi người Việt nhìn thấy mình trong Triệu Vân
Từ xưa, văn hóa Việt đề cao tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, “làm ơn không kể công”. Triệu Vân mang đầy đủ những phẩm chất ấy. Sau mỗi chiến thắng, ông luôn nhường lời cho Lưu Bị, cho Khổng Minh, chưa bao giờ nhận mình là người có công. Khi triều Thục dần suy tàn, ông vẫn tận trung, vẫn lo cho dân, không mưu cầu vinh hoa.
Ngược lại, Quan Vũ từng có những hành động bị coi là “ngạo mạn” – khinh Tôn Quyền, từ chối kết minh, dẫn đến thất bại của Kinh Châu. Trong con mắt người Việt, đó là sai lầm của người đặt danh dự cá nhân lên trên lợi ích quốc gia – điều khó được cảm tình.
Chính vì thế, Triệu Vân trở thành hình mẫu lý tưởng hơn: anh hùng mà vẫn người thường, trung thành nhưng không mù quáng, nghĩa khí nhưng không cố chấp. Ông là kiểu người mà người Việt muốn tin tưởng – “trung mà không cực đoan, nghĩa mà không phô trương".
Điều đặc biệt là ở Việt Nam, Triệu Vân được nhắc đến không phải qua chiến tích, mà qua cách sống. Từ tiểu thuyết, phim ảnh cho tới tranh minh họa dân gian, hình tượng Triệu Vân luôn gắn với vẻ hiền hòa, ánh mắt kiên nghị, dáng đứng điềm tĩnh – rất gần với mẫu anh hùng Việt Nam: dũng cảm, khiêm nhường, nhân hậu.
Nếu Quan Vũ là biểu tượng của Trung Hoa – nơi đề cao danh dự và trung nghĩa tuyệt đối, thì Triệu Vân lại là biểu tượng của Đông Nam Á – nơi con người sống vì nghĩa, nhưng vẫn giữ lòng nhân. Người Việt yêu Triệu Vân là điều dễ hiểu.
Ở khía cạnh văn hóa đại chúng, các diễn đàn, nhóm hâm mộ Tam Quốc tại Việt Nam thường chọn Triệu Vân làm biểu tượng “anh hùng chuẩn mực”. Không ít người nhận định: “Triệu Vân giống như những người lính Việt thời chiến – không cần phong thánh, chỉ cần được nhớ đến vì nhân cách".
Sự yêu mến dành cho Triệu Vân không chỉ là sở thích văn học. Nó còn là cách người Việt soi chiếu bản sắc của chính mình. Trong một xã hội đề cao khiêm tốn và lòng trung thực, hình tượng Triệu Vân là tấm gương sáng về “trung mà không cuồng, dũng mà không tàn”.
Có lẽ vì thế, trong trái tim nhiều độc giả Việt, Triệu Vân không chỉ là tướng của Thục Hán, mà là người hùng rất Việt – người chiến đấu, hy sinh âm thầm, không cần ai tung hô, chỉ cần làm điều đúng.
Theo VTC News
